Burak – cenne warzywo przez cały rok

Burak ćwikłowy – choć znany od pokoleń – to wciąż jest niedoceniany. A to źródło wielu cennych składników. M.in. zawiera witaminy z grupy B, a także żelazo, potas i magnez oraz szereg ważnych barwników. Dzięki swoim właściwościom skutecznie obniża ciśnienie tętnicze i zapobiega chorobom serca. A sok z burak – zwłaszcza surowego – korzystnie wpływa na układ krwionośny i zapobiega anemii.

Buraczkowy, czyli zdrowy

Burak ćwikłowy to warzywo powszechnie uprawiane w Polsce. Ma jadalny czerwony korzeń spichrzowy i czerwonawe liście. Oprócz witamin zawiera też białko, cukry i sole mineralne oraz błonnik. A zawarte w burakach barwniki należą do bardzo silnych przeciwutleniaczy.

– Buraki ćwikłowe interesujące są z tego powodu, że niosą nam szereg właściwości korzystnych żywieniowo. Właściwie cały potencjał tego surowca kryje się w barwnikach właśnie tych czerwonych, które to są barwnikami betalainowymi – mówi dr inż. Monika Michalak-Majewska z Wydziału Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. – Dwie ich frakcje: barwniki fioletowe i żółte odpowiedzialne są za ten potencjał antyoksydacyjny, dość silny. Drugą grupą związków, którą mamy w burakach ćwikłowych są azotany 5. Są to związki, które kojarzą nam się z nowalijkami. Azotany 5 po spożyciu są redukowane do azotanów 3 i stąd ich zła sława, ponieważ są odpowiedzialne za powstawanie też nitrozoamin w naszym żołądku.

Sok z buraka przed treningiem

– Niemniej jednak ostatnimi czasy zauważono, że te azotany mogą mieć zalety. Dlatego, że okazuje się, że w naszym organizmie powstaje z nich tlenek azotu. Przypisuje mu się role takiego naturalnego energetyka, który obniża ciśnienie. Zwiększa też tolerancję wysiłkową, a związku z tym polecany jest osobom, które żyją w stresie i narażone są na jakieś napięcia nerwowe. Poza tym ułatwia koncentrację, zapamiętywanie – dodaje.

– Z innych substancji, które występują w burakach i warto o nich powiedzieć to pektyny. Są one składnikiem błonnika pokarmowego. Powinniśmy o nich pamiętać zwłaszcza przy problemach z cholesterolem. Taki sok z buraka – zwłaszcza surowego – korzystnie wpłynie na układ krwionośny, dlatego, że te betalainy mają działanie poprawiające jakość czerwonych krwinek, zapobiegają anemii, mogą też przeciwdziałać miażdżycy. Taki sok w przypadku niedokrwistości, anemii, a nawet jako substancja przy przeciwdziałaniu chorobom nowotworowym jak najbardziej byłby słusznym wyborem. Poza tym znane są działania detoksykacyjne buraka, krwiotwórcze. Korzystnie też wpływa na skórę, na włosy i na paznokcie – wymienia dr inż. Michalak-Majewska.

Co przyrządzać z buraków?

A co możemy przygotować z buraka ćwikłowego? – Są na niego różne sposoby. Zwykle wykorzystujemy takiego o barwie czerwonej do przygotowania zup, chłodników, do marynat, do kiszonek – tak bardzo ostatnio popularnych. Z takich innowacyjnych można spróbować zrobić chipsy z buraka, a nawet dżem. Z innych opcji – już bardziej takich w kierunku zastosowań w przemyśle – np. burak suszony czy liofilizowany, którego można użyć jako dodatek do jogurtu. Zabarwił by go, nadał ciekawego smaku – przekonuje.

– Przy całym potencjale pozytywnym wszystkich związków, które są w buraku, czyli barwników belalainowych, azotanów, które mogą być źródłem tlenku azotu – na surowe buraki powinny uważać osoby, które mają problem z nerkami. Dlatego, że kwas szczawiowy, który jest zawarty naturalnie w buraku będzie tworzył szczawiany wapnia, budujące później kamienie nerkowe. W związku z tym należałoby spożyć źródło wapnia w jakimś oddzielnym posiłku – radzi ekspert.

W duecie z cytryną lub imbirem

– Ponieważ barwniki betalainowe są stabilne w środowisku kwaśnym, należałoby potrawy, które przygotowujemy z dodatkiem buraka lub tylko z buraków zakwasić dodatkiem kwasu cytrynowego. Może to być cytryna, imbir. Sok z buraka naturalnie będzie miał charakterystyczny smak dla surowca, czyli będzie lekko ziemisty. Żeby go zneutralizować, można dodać cytrynę, imbir czy też czosnek. Wtedy złamiemy tę ziemistość, a barwa pozostanie – podsumowuje dr inż. Monika Michalak-Majewska.

Coraz większym zainteresowaniem cieszy się także odmiana buraka pozbawiona czerwonego barwnika, który może uczulać, ale jednocześnie zachowuje wszystkie wartości prozdrowotne. 

MMaks / opr. MatA 

Fot. pexels.com